TY - JOUR ID - 106073 TI - آینده‌پژوهی سیاست و امنیت در جهان اسلام و آسیای جنوب‌ غربی JO - مطالعات بنیادین و کاربردی جهان اسلام JA - FASIW LA - fa SN - 2717-0926 AU - متقی, ابراهیم AD - استاد دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران،تهران، ایران Y1 - 2019 PY - 2019 VL - 1 IS - 2 SP - 106 EP - 135 KW - جنگ‌های نیابتی KW - منطقه آشوب‌زده KW - کمربند شکننده KW - ژئوپلیتیک جهان اسلام KW - سناریو نویسی DO - N2 - محیط امنیتی جهان اسلام در سال‌های بعد از جنگ سرد با نشانه‌هایی از بحران، ستیزش و رویارویی ژئوپلیتیکی همراه شده است. ظهور نیروهای اجتماعی و سیاسی متعارض، زمینه ستیزش‌های ژئوپلیتیکی در روابط کشورهای منطقه‌ای و قدرت‌های بزرگ را اجتناب‌ناپذیر ساخته است. در این دوران، شاهد ظهور «هویت‌های متعارض» می‌باشیم بهره‌گیری از هویت‌های متعارض را می‌توان یکی از سازوکارهای شکل‌گیری جنگ‌های جدید منطقه‌ای و بی‌ثباتی‌های ژئوپلیتیکی در جهان اسلام دانست. تضادهای هویتی و جنگ‌های نیابتی در کشورها و حوزه‌های جغرافیایی جهان اسلام منجر به اففزایش نقش امنیتی و راهبردی قدرت‌های بزرگ در محیط منطقه‌ای گردیده است. وقتی که صحبت از جنگ‌های نیابتی در محیط امنیتی آسیای جنوب غربی، خاورمیانه عربی و حوزه‌های ژئوپپلیتیکی جهان اسلام به عمل می‌آید، ییانگر این واقعیت است که میزان نقش‌یابی، ‌مداخله و نفوذ بازیگران منطقه‌ای به گونه مشهودی افزایش یافته است. منازعه و رقابت‌های ژئوپلیتیکی را باید بخشی از واقعیت های محیط امنیتی جهان اسلام دانست. آینده جهان اسلام مبتنی بر نقش‌یابی نیروهای هویتی در فضای تعارض و کشمکش تصاعدی آینده خواهد بود. علت اصلی آن را می‌توان در قطبی شدن رقابت‌های سیاسی و هویتی در جهان اسلام دانست. هر یک از چهار بازیگر اصلی جهان اسلام یعنی ایران، عربستان، ترکیه و مصر دارای رویکردهای ژئوپلیتیکی متعارض و متفاوتی هستند. در چنین شرایطی، زمینه برای بازتولید رقابت‌های داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی فراهم می‌شود. نقش قدرت‌های بزرگ در کنترل سیاست کشورهای جهان اسلام را می‌توان در قالب نشانه‌هایی از تولید هویت متعارض، رقابت‌های شکننده، جنگ‌های منطقه‌ای و شکاف راهبردی دانست. پرسش اصلی مقاله آن است که «شکل‌بندی‌های ژئوپلیتیکی آسیای جنوب‌غربی و کشورهای جهان اسلام در آینده چگونه خواهد بود؟» فرضیه مقاله به این موضوع اشاره دارد که «ژئوپلیتیک جهان اسلام تحت‌تأثیر روندهای جنگ نیابتی و الگوی موازنه خارج از ساحل قدرت‌های بزرگ منجر به گسترش تضادها و ظهور آشوب‌های امنیتی گردیده است. » در تبیین این مقاله از «رهیافت کمربند شکننده و منطقه آشوب‌زده» بهره گرفته می‌شود. چنین رهیافتی به واقعیت‌هایی اشاره دارد که در بسیاری از حوزه‌های جغرافیایی جهان اسلام ظهور یافته و گسترش می بابد. در تنظیم این مقاله از «روش‌ سناریو نویسی» استفاده شده است.     UR - https://journal.iiwfs.com/article_106073.html L1 - ER -