2024-03-28T23:35:53Z
https://journal.iiwfs.com/?_action=export&rf=summon&issue=15451
مطالعات بنیادین و کاربردی جهان اسلام
2717-0926
2717-0926
1399
2
4
راهبرد امنیتی شورای همکاری خلیجفارس در قبال جمهوری اسلامی ایران (2018-2011)
احمد
جانسیز
سعید
پیرمحمدی
روابط ایران و شورای همکاری خلیجفارس از زمان تأسیس شورا در سال 1981 با فراز و نشیبهای متعددی همراه شده است. از سال 2011 با آغاز تحولات انقلابی در منطقة غرب آسیا و شمال آفریقا، شورای همکاری رویکردی ستیزهجویانه و تهاجمی را در قبال جمهوری اسلامی ایران و محور مقاومت اتخاذ نموده است. پژوهش حاضر درصدد پاسخ به این پرسش است که: «در پی آغاز بیداری اسلامی، شورای همکاری چه راهبرد امنیتی را قبال جمهوری اسلامی ایران اتخاذ کرده است؟». در مقام پاسخ به پرسش اصلی، نوشتار حاضر با بهرهگیری از روش توصیفی- تحلیلی و استناد به گزارههای نظری واقعگرایی تهاجمی بر آن است که در دوره زمانی بعد از بیداری اسلامی، شورای همکاری خلیجفارس بهویژه جبهة دنبالهرو عربستان سعودی در شورا، راهبرد امنیتی خود در قبال جمهوری اسلامی ایران را بر مبنای سازوکارهای تهاجمی از قبیل ائتلافسازی منطقهای و فرامنطقهای، جنگ مستقیم و نیابتی، موازنهسازی و احالة مسئولیت تنظیم و اجرا نموده است».
شورای همکاری خلیجفارس
ایران
راهبرد امنیتی
بیداری اسلامی
واقعگرایی تهاجمی
2020
08
22
1
28
https://journal.iiwfs.com/article_113106_ecad0cebb1d9787a017594841946c082.pdf
مطالعات بنیادین و کاربردی جهان اسلام
2717-0926
2717-0926
1399
2
4
سیاست نگاه به شرق: واکاوی دیپلماسی علمی-فرهنگی ایران در قبال کشورهای اسلامی جنوب شرق آسیا
بهاره
سازمند
با پایان یافتن جنگ سرد، منطقهگرایی نو به عنوان فرآیندی مهم در عرصه بینالمللی رو به گسترش بوده است و کشورها تلاش میکنند سیاستهای منطقهگرایانه خود را به صورت دوجانبه و در قالب موافقتنامههای مشترک و یا چندجانبه و نهادینه شده در قالب تشکیل سازمانها و نهادهای منطقهای و یا به صورت موافقتنامههای چندجانبه به منظور تحقق اهداف خود توسعه دهند. بیشک، جمهوری اسلامی ایران نیز از این قاعده مستثنی نبوده و بررسی سیاستهای آن در چند سال اخیر نمایانگر توجه ویژه جمهوری اسلامی ایران به گسترش روابط با کشورهای مختلف قاره آسیا در زیرمناطق مختلف از جمله شرق و جنوبشرق آسیا، جنوب آسیا، غرب آسیا و آسیای مرکزی است. هدفاصلی از انجام این پژوهش، بررسی ابعاد، وجوه، نوع و ویژگی دیپلماسی علم و فناوری جمهوری اسلامی ایران با کشورهای اسلامی جنوبشرق آسیا در قالب نگاه به شرق است. استدلال اصلی نویسنده این است که سیاست نگاه به شرق و گسترش روابط علمی و فناوری با کشورهای جنوبشرق آسیا از اهمیت راهبردی و استراتژیک در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران برخوردار نبوده است.
نگاه به شرق
جمهوری اسلامی ایران
جنوب شرق آسیا
دیپلماسی علم و فناوری
2020
08
22
29
53
https://journal.iiwfs.com/article_113107_fcb7313fd718dab8c1894f93393eab1e.pdf
مطالعات بنیادین و کاربردی جهان اسلام
2717-0926
2717-0926
1399
2
4
امکان سنجی شکل گیری جامعه امن در غرب آسیا
رحمت
حاجی مینه
ابراهیم
معراجی
نظریه جامعه امن از جمله تئوریهای مبتنی بر همکاری و همگرایی میباشد که در حوزه امنیت، مخصوصاً امنیت منطقهای ارائه شده است. بر اساس این تئوری کشورها چنان وارد فرآیند همگرایی میشوند که اصولاً راههای غیر مسالمتآمیز در حل و فصل اختلافات میان آنها رنگ می بازد و تعامل سازنده میان بازیگران موجبات پیروی از قوانین و اجرای تعهدات فی مابین را فراهم میسازد. با توجه به روابط ناپایدار میان بازیگران منطقه غرب آسیا و تنشهای فزاینده میان آنها، سوال اصلی پژوهش حاضر ناظر به کاربست تئوری جامعه امن در این منطقه میباشد و در پی پاسخ به این سوال هستیم که «بر اساس نظریه جامعه امن، امکان شکلگیری این جامعه در منطقه غرب آسیا به چه صورت میباشد؟» و در پاسخ به این سوال، فرضیه اصلی نیز بر اساس روش کیفی یا رویکرد توصیفی-تحلیلی است که «منطقه غرب آسیا، با توجه به زمینههای بالقوه تنش و واگرایی آن در بهترین شکل میتواند شاهد شکلگیری جامعه امن سست پیوند و نوظهور باشد». رویکردهای چند جانبه جهت حلوفصل مسائل منطقهای، درک مشترک از تهدیدات، مقابله با معضلات منطقهای بدون توسل به زور در روابط فی مابین، گسترش همکاریهای چندجانبه با احترام به حاکمیت و عدم مداخله در امور داخلی یکدیگر از الزامات شکلگیری انواع دیگری از جامعه امن است که میتواند کشورها را به سمت هویتی مشترک سوق دهد. درحالی که در منطقه غرب آسیا امروزه از این ظرفیت ها به نحو شایانی استفاده نشده است
جامعه امن
منطقهگرایی
منطقه غرب آسیا
امنیت منطقهای
هویت مشترک
2020
08
22
54
74
https://journal.iiwfs.com/article_113108_4a4295b81e34ea0975ca33afe6fee183.pdf
مطالعات بنیادین و کاربردی جهان اسلام
2717-0926
2717-0926
1399
2
4
نقش دیپلماسی آب و نهادهای آبی بین المللی در حلوفصل منازعات در حوضهی آبریز بینالمللی نیل
ربابه
جوادی
محمد ولی
مدرس
ارسلان
قربانی شیخ نشین
فریده
محمدعلی پور
آب اغلب بهعنوان یک منبع استراتژیک کلیدی کنار تهدیدات امنیت جهانی مورد تأکید قرار میگیرد. ماهیت سیال آب و عبور آن از مرزهای ملی علاوه بر همکاری؛ زمینه تنش، منازعه و گاه جنگ بین دولتها را فراهم مینماید.منابع آب فرامرزی با توجه به اهمیت آن در تمام جهان نیازمند توجه بیشتر از سوی محافل سیاسی و دیپلماتیک است. ازاینرو، مدیریت آبهای فرامرزی مسئلهای محوری در سیاست جهانی و سیاست خارجی کشورها به شمار میرود. در پژوهش حاضر به نقش دیپلماسی آب در حلوفصل منازعات آبی بینالمللی نیل پرداخته شده است. سؤال اصلی آن است که دیپلماسی آب در حلوفصل منازعات بینالمللی حوضهی رود نیل چه نقشی ایفا کرده است؟ در پاسخ، این فرضیه مطرح شده است که دیپلماسی آب با افزایش همکاریها در نهادهای آبی و موافقتنامههای بینالمللی در حوضهی آبی نیل به حلوفصل مسالمتآمیز منازعات کمک کرده است. برای بررسی فرضیه یاد شده از روش تحلیلی- توصیفی و نرمافزارSPSS با چارچوب مفهومی دیپلماسی آب استفاده شده است. یافتههای پژوهش و تجزیه و تحلیل آن با بررسی رویدادهای حوضهی آبریز بینالمللی نیل نشان میدهد دیپلماسی آب در چارچوب سیاست خارجی هوشمند میتواند برای مقابله با تهدیدات پیشرو مانند تهدیدات زیستمحیطی، تغییر اقلیم و کمبود آب به توسعه همکاریهای دو و چندجانبه درباره آبهای فرامرزی یاری رساند.
دیپلماسی آب
حلوفصل اختلافات
منازعات آبی
نهادهای بینالمللی آب
حوضهی آبریز بینالمللی نیل
2020
08
22
75
100
https://journal.iiwfs.com/article_113109_dbb010fe5a600a47c6d70d0c1e55025f.pdf
مطالعات بنیادین و کاربردی جهان اسلام
2717-0926
2717-0926
1399
2
4
مؤلفههای امکانی-امتناعی و کنشهای انطباقی در روندهای آینده افراطگرایی سلفی در جهان اسلام
عبدالله
مرادی
نصرالله
کلانتری
افراطگرایی سلفی ازجمله مهمترین پویاییهای جهان اسلام بوده است که متأثر از مؤلفههای هویت بنیاد درونی و همچنین فشار ساختاری بیرونی، نضج پیدا کرده است. بهگونهای که تروریسم سلفی به اصلیترین عامل آشوب منطقهای و تهدید امنیت بینالمللی تبدیل شده است. اما در کنار تبیین چرایی، چگونگی شکلگیری تروریسم سلفی، آنچه ضرورت دارد آیندهِ تداوم و تغییر در وضعیت جریان سلفی در گستره جهان اسلام است. بر این اساس پرسش اصلی این پژوهش آن است که: «مؤلفههای پیشبرنده مؤثر بر روند آتی افراطگرایی سلفی در جهان اسلام کدامند؟» در پاسخ به این پرسش با توجه به چارچوب نظری سازهانگاری، میتوان فرضیه اصلی پژوهش را اینگونه ارائه نمود که؛ «قوام متقابل ساختار نظام بینالملل و افراطگرایی سلفی با تشدید خشونتهای دوجانبه نقطه محوری در روند چهار دهه افراطگرایی سلفی در جهان اسلام بوده است و بر همین اساس میتوان مؤلفههای امکانی متعددی را در سه سطح داخلی(نظیر؛ استبداد سیاسی، دغدغههای هویتی)، منطقهای(نظیر؛ وجود دولتهای فرقهگرا، رقابت هویتی، عدم موازنه قدرت، خلأهای امنیتی و ...) و بینالمللی (ساختار هژمونیک، فشارهای یکسانسازی فرهنگی، ایجاد امت مجازی و ...) برای روند تداوم افراطگرایی در چشمانداز آتی مدنظر داشت. البته افراطگرایی سلفی با مؤلفههایی چون؛ تغییر در جغرافیای عملیات، تحول کنش تروریستی، باز تعریف دعوت سلفی و ... به انطباقپذیری با تحولات نوین دست خواهد زد.»
افراطگرایی
روندپژوهی
تروریسم
هنجار سلفی
نظام بینالملل
2020
08
22
101
130
https://journal.iiwfs.com/article_113110_b29c20ec0173f8150036a5fbb0f23e07.pdf
مطالعات بنیادین و کاربردی جهان اسلام
2717-0926
2717-0926
1399
2
4
مناطق مساعد برای میزبانی حرکتهای رادیکال سلفی تکفیری در جهان اسلام: گمانههایی برای دهه منتهی به سال 1410 شمسی
قدیر
نصری
در آستانه آغاز سال 1400 شمسی، میتوان بر فراز قرنی پرماجرا ایستاد و سرشت و سرنوشت سوانح گوناگون این سدهی لبریز از نصیحت و عبرت را از نظر گذارند: از جنگهای بسیار پرتلفات جهانی و تأسیس کشورهای جدید با چندپاره شدن کشورهای مستقر تا مداخلههای موسوم به بشردوستانه و جنگهای نیابتی. اما از میان این سوانح خطیر، جدیدترین آنها یعنی تأسیس دولتی اسلامی در بخش بزرگی از سرزمین سوریه و عراق، حاوی درسهای استراتژیک و ارزشمند است. متأسفانه سانحه و واقعهای به این عظمت، در کشور ما به دست اصحاب ایدئولوژی و ژورنالیستها و محققان میان مایه سقط شد در حالی که ایرانیان و آکادمیهای ایرانی میتوانستند بواسطه درگیر شدن قهری ایران در این ماجرا، به ریفرینس بینالمللی در باب ارکان و آینده داعش و گروههای مشابه بدل شوند. مایه بسی خسران و یأس است که استادان ایرانی برای فهم ریشه و شیوه و آینده حرکتهایی از جنس داعش به منابع غربی پناه بیاورند در حالی که جنگ در همین نزدیکی ایرانیان رخ داده و هزاران ایرانی مرتبط با این جنگ بینظیر ، علیالاصول خزانهی داده و تحلیل میتوانند بود. به هر ترتیب، امروز آتش ادعاهای داعش فروخفته است. گمان اول و ساده اندیشانه این است که داعش از بین رفته است و راه مقابله با ظهور مجدد آن نیز تقویت نیروهای ویژه ضربتی و ضدتروریستی است. پرسش اساسی اما این است که با فرض امکان ظهور مجدد داعش یا گروهی مشابه آن، مساعدترین منطقه جهان اسلام برای بازیگری این گروه خطرناک کجاست و نشانهها و علائم میزبانی داعش کدامند؟ پژوهش حاضر با علم به ادبیات گستردهای که در زمینه گروههای سلفی تولید شده، در پی طرح نکتهای دیگر و تازه است. سعی نگارنده ، معطوف به آزمون این فرضیه جذاب است که اساسیترین رانه در انتخاب داعش القاعده از جانب جهادیها، «احساس اشغال» است و اصلیترین نشانه برای تخمین مکان ظهور داعش یا شبهداعش هم عبارت است از مفهوم بیدولتی یا Statelessness.
بیدولتی
حکمرانی زمانپریش
تأخر اجتماعی
احساس اشغال
نکایه
ادارت التوحش و اصل تمکین(مقتدرسازی)
2020
08
22
131
159
https://journal.iiwfs.com/article_113111_72236e3a7c4da178036b91ff8cd4fb3a.pdf
مطالعات بنیادین و کاربردی جهان اسلام
2717-0926
2717-0926
1399
2
4
عوامل فرهنگی موثر بر آینده روابط ایران و ترکیه
الهه
کولایی
سید مهدی
نبوی
ایران و ترکیه دو کشور بازیگر مهم منطقه با این ویژگی هستند که در طول تاریخ، بیشتر کشورهای غرب آسیا جزئی از سرزمین یکی از این دو کشور بودهاند. همین موضوع باعث نفوذ فرهنگ این دو کشور در سایر کشورهای منطقه شده است. البته به دلیل شرایط خاص منطقه، بیشتر جنبههای مختلف سیاسی، امنیتی و اقتصادی در روابط دو کشور برجسته شده و سطح روابط فرهنگی دو کشور چندان متناسب با ظرفیتهای فرهنگی دو کشور نیست. این پژوهش با رویکرد آیندهپژوهی به دنبال پاسخگویی به این پرسش است که عوامل مهم فرهنگی مؤثر بر آینده روابط ایران و ترکیه در افق ده ساله کدامند؟ روش تحقیق این پژوهش آمیخته(کمی-کیفی) است. در این پژوهش متغیرهای فرهنگی مؤثر بر روابط دو کشور بررسی شده و با توزیع پرسشنامه میان 35 نفر از خبرگان روابط ایران و ترکیه و استفاده از روش تحلیل آی پی اِی(IPA) عواملی که اهمیت و عدم قطعیت آنها بالاتر از ارزش آستانه بود مشخص شد. درنهایت پنج عامل پیوندهای قومی میان ایران و ترکیه، پانترکیسم و احتمال حمایت ترکیه از جریانهای پانترکی در ایران، رقابت برای نفوذ نرم در غرب آسیا و نیز رقابت برای نفوذ نرم در آسیای مرکزی و قفقاز و همچنین ارتباط ایران با شیعیان و حامیان انقلاب اسلامی در ترکیه بهعنوان عوامل مهم فرهنگی مؤثر بر آینده روابط ایران و ترکیه مشخص گردید.
ایران
ترکیه
آینده پژوهی
روابط فرهنگی
2020
08
22
160
184
https://journal.iiwfs.com/article_113112_6dc913b853207f92f0979afda0f1caa0.pdf