%0 Journal Article %T تأملی جامعه‌شناختی در مقایسۀ نظام‌‌‌های سیاسی لبنان و عراق از منظر دموکراسی توافقی %J مطالعات بنیادین و کاربردی جهان اسلام %I انجمن ژئوپلیتیک ایران با همکاری مرکز آینده پژوهی جهان اسلام %Z 2717-0926 %A مرتضوی, سید خدایار %A شمس الدینی, سعید %D 2022 %\ 05/22/2022 %V 4 %N 1 %P 93-119 %! تأملی جامعه‌شناختی در مقایسۀ نظام‌‌‌های سیاسی لبنان و عراق از منظر دموکراسی توافقی %K جوامع چندفرهنگی %K دموکراسی توافقی %K طایفه‌گری %K عراق %K لبنان %K نظام سیاسی %K نهادگرایی %R 10.22034/fasiw.2022.152737 %X دموکراسی توافقی بیش از نیم قرن در لبنان و نزدیک به دو دهه در عراق اجرایی شده است. با توجه به نارسایی‌های مربوط به فرایند دولت‌ملت‌سازی، این پرسش مطرح است که روند تاریخی‌اجتماعی شکل‌گیری نظام‌‌‌های سیاسی لبنان و عراق بر مبنای الگوی دموکراسی توافقی چگونه است و در این روند، این دو نظام چه شباهت‌ها و تفاوت‌هایی داشته‌اند؟ در پاسخ این فرضیه مطرح می‌شود که دموکراسی توافقی گزینه‌ای است از نظر نهادی‌سیاسی با ایجاد بستر مناسب برای مشارکت گروه‌های متکثر قومی، دینی و زبانی قابلیت تحقق امنیت و ثبات نسبی را دارد، اما بافت قبیله‌ای و گرایش‌های سنتی فرقه‌گرایانۀ این کشورها و تداوم شکاف‌های اجتماعی از جمله چالش‌های مؤثر در شکنندگی این دموکراسی است. در این مقاله با استفاده از رهیافت نهادگرایی و روش مقایسه‌ای در بررسی موضوع، به این نتیجه رسیدیم که با توجه به چندفرهنگی‌بودن این دو کشور و تنوع شکاف‌های اجتماعی در آن‌ها، دموکراسی توافقی گزینۀ به‌نسبت مناسبی برای مشارکت سیاسی گروه‌های گوناگون در تصمیم‌گیری‌های دو کشور است و توانسته در این سال‌ها به‌ویژه در لبنان به شیوۀ شبه پارلمانی و در عراق با تمرکزبخشیدن به پارلمان، ثباتی نسبی، اما شکننده به‌وجود آورد. فرهنگ سنتی و عشیره‌ای حاکم بر این دو کشور، مشکل هویت ملی، موانع فرهنگی ایجاد جامعۀ مدنی و سازمان‌های مردم نهاد و کاستی‌‌‌های درونی، این نوع دموکراسی را در عمل با مشکل مواجه کرده است و به‌شکل ظرفی مدرن، اما با مظروفی سنتی و غیردموکراتیک درآمده است. %U https://journal.iiwfs.com/article_152737_15b720667d0894aafd3f1af7e2bbb9e3.pdf