TY - JOUR ID - 152737 TI - تأملی جامعه‌شناختی در مقایسۀ نظام‌‌‌های سیاسی لبنان و عراق از منظر دموکراسی توافقی JO - مطالعات بنیادین و کاربردی جهان اسلام JA - FASIW LA - fa SN - 2717-0926 AU - مرتضوی, سید خدایار AU - شمس الدینی, سعید AD - استادیار گروه علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب، تهران، ایران AD - دانش‌آموخته جامعه‌شناسی سیاسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران Y1 - 2022 PY - 2022 VL - 4 IS - 1 SP - 93 EP - 119 KW - جوامع چندفرهنگی KW - دموکراسی توافقی KW - طایفه‌گری KW - عراق KW - لبنان KW - نظام سیاسی KW - نهادگرایی DO - 10.22034/fasiw.2022.152737 N2 - دموکراسی توافقی بیش از نیم قرن در لبنان و نزدیک به دو دهه در عراق اجرایی شده است. با توجه به نارسایی‌های مربوط به فرایند دولت‌ملت‌سازی، این پرسش مطرح است که روند تاریخی‌اجتماعی شکل‌گیری نظام‌‌‌های سیاسی لبنان و عراق بر مبنای الگوی دموکراسی توافقی چگونه است و در این روند، این دو نظام چه شباهت‌ها و تفاوت‌هایی داشته‌اند؟ در پاسخ این فرضیه مطرح می‌شود که دموکراسی توافقی گزینه‌ای است از نظر نهادی‌سیاسی با ایجاد بستر مناسب برای مشارکت گروه‌های متکثر قومی، دینی و زبانی قابلیت تحقق امنیت و ثبات نسبی را دارد، اما بافت قبیله‌ای و گرایش‌های سنتی فرقه‌گرایانۀ این کشورها و تداوم شکاف‌های اجتماعی از جمله چالش‌های مؤثر در شکنندگی این دموکراسی است. در این مقاله با استفاده از رهیافت نهادگرایی و روش مقایسه‌ای در بررسی موضوع، به این نتیجه رسیدیم که با توجه به چندفرهنگی‌بودن این دو کشور و تنوع شکاف‌های اجتماعی در آن‌ها، دموکراسی توافقی گزینۀ به‌نسبت مناسبی برای مشارکت سیاسی گروه‌های گوناگون در تصمیم‌گیری‌های دو کشور است و توانسته در این سال‌ها به‌ویژه در لبنان به شیوۀ شبه پارلمانی و در عراق با تمرکزبخشیدن به پارلمان، ثباتی نسبی، اما شکننده به‌وجود آورد. فرهنگ سنتی و عشیره‌ای حاکم بر این دو کشور، مشکل هویت ملی، موانع فرهنگی ایجاد جامعۀ مدنی و سازمان‌های مردم نهاد و کاستی‌‌‌های درونی، این نوع دموکراسی را در عمل با مشکل مواجه کرده است و به‌شکل ظرفی مدرن، اما با مظروفی سنتی و غیردموکراتیک درآمده است. UR - https://journal.iiwfs.com/article_152737.html L1 - https://journal.iiwfs.com/article_152737_15b720667d0894aafd3f1af7e2bbb9e3.pdf ER -